OBSZAR

DIAGNOZY

OBJAWY

Motoryka

duża

Obniżona sprawność ruchowa min. dziecko słabo biega i skacze, ma trudności z wykonywaniem ćwiczeń równoważnych, ma trudności z uczeniem się jazdy na rowerze, hulajnodze, nartach.

Motoryka

mała

Trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi, np. z zawiązywaniem sznurowadeł na kokardkę, używaniem widelca, nożyczek.

Koordynacja

Wzrokowo -

ruchowa

Trudności z rzucaniem i chwytaniem piłki.

Nieprawidłowe układanie w palcach narzędzia do pisania; trudności z rysowaniem szlaczków, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych np. rysowaniem rombu.

Funkcje

Słuchowo -językowe

Trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, opisujących stosunki przestrzenne: nad–pod, za–przed, wewnątrz–na zewnątrz.

Wadliwa wymowa, częste przekręcanie trudnych wyrazów (przestawianie głosek i sylab, asymilacje głosek, np. sosa lub szosza), błędy gramatyczne.

Trudności z zapamiętywaniem wiersza, piosenki, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie;

Trudność z zapamiętywaniem nazw, mylenie nazw zbliżonych fonetycznie;

Trudność z zapamiętywaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje, jak nazwy dni tygodnia, pór roku, kolejnych posiłków i szeregi 4-cyfrowe.

Trudności w różnicowaniu głosek podobnych (np. z–s, b–p, k–g, czyli zaburzenia słuchu fonemowego);

Trudności z wydzielaniem sylab i głosek ze słów, ich syntetyzowaniem (zaburzenia analizy i syntezy głoskowej i sylabowej) oraz manipulowaniem ze strukturą fonologiczną słów (np. trudności z wykonaniem poleceń typu: odszukaj słowa ukryte w nazwie „lewkonia”, wymyśl rym do słowa „kotek”, o czym myślę: Baba ..aga).

Funkcje

wzrokowe

Trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich

syntetyzowaniem w całość, na przykład podczas budowania konstrukcji z klocków lego, układania mozaiki – według wzoru;

Trudności z wyodrębnianiem szczegółów różniących dwa obrazki, z odróżnianiem kształtów podobnych (np. figur geometrycznych, liter m–n, l–t–ł) lub identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. liter p–b–d).

Lateralizacja

Opóźnienie rozwoju lateralizacji: mimo prób ustalenia ręki dominującej dziecko nadal jest oburęczne.

Orientacja

w

schemacie

ciała i

przestrzeni

Opóźnienie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni: dziecko ma trudności z określeniem swoich części ciała, gdy określa je terminami: prawe–lewe (np. prawa i lewa ręka, noga itp.). Nie umie wskazać kierunku na prawo i na lewo od siebie (np. droga na prawo).

Orientacja

w czasie

Trudności w orientacji w czasie, np. z określaniem pory roku, dnia, godziny na zegarze

Czytanie

Trudności w nauce czytania (np. dziecko czyta bardzo wolno; najczęściej głoskuje i nie zawsze dokonuje poprawnej wtórnej syntezy, przekręca wyrazy; nie rozumie przeczytanego tekstu).

Pierwsze

próby

pisania

Przy pierwszych próbach pisania – częste pisanie liter i cyfr zwierciadlanie oraz odwzorowywanie wyrazów przez zapisywanie ich od strony prawej do lewej.

OBSZAR

DIAGNOZY

OBJAWY

Motoryka

duża

Mała sprawność ruchowa całego ciała: dziecko ma trudności z nauczeniem się jazdy na dwukołowym rowerze, wrotkach, łyżwach, nartach oraz niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych i lekcjach wf, np. może mieć trudności z wykonaniem układów gimnastycznych.

Motoryka

mała

Obniżona sprawność ruchowa rąk: nieopanowane w pełni czynności samoobsługowe związane z ubieraniem się, myciem i jedzeniem; Trudności z używaniem nożyczek.

Koordynacja

Wzrokowo -

ruchowa

Trudności z rzucaniem piłki do celu i chwytaniem.

Dziecko brzydko i niechętnie rysuje, pisze, nie mieści się w liniaturze, zagina „ośle uszy”, zbyt mocno przyciska ołówek, długopis, ręka szybko się męczy, pisze wolno.

Trudności z rysowaniem szlaczków, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych.

Funkcje

Słuchowo -językowe

Wadliwa wymowa, przekręcanie złożonych wyrazów, używanie sformułowań niepoprawnych pod względem gramatycznym.

Trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, opisujących stosunki przestrzenne: nad–pod, za–przed, wewnątrz–na zewnątrz.

Wadliwa wymowa, częste przekręcanie trudnych wyrazów (przestawianie głosek i sylab, asymilacje głosek, np. sosa lub szosza), błędy gramatyczne.

Trudności z pamięcią fonologiczną, sekwencyjną: zapamiętywaniem wiersza, piosenki, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie;

Trudność z zapamiętywaniem nazw, mylenie nazw zbliżonych fonetycznie; trudność z zapamiętywaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje, jak nazwy dni tygodnia, pór roku, nazwy miesięcy.

Trudności z nazywaniem i zapamiętaniem liter alfabetu, cyfr,

powtarzaniem z pamięci szeregu słów oraz szeregów cyfrowych (złożonych z pięciu cyfr).

Trudności z szybkim wymienianiem nazw np. wszystkich znanych owoców, szeregu słów.

Wolne tempo nazywania szeregu prostych obrazków.

Trudności z zapamiętaniem tabliczki mnożenia.

Funkcje

wzrokowe

Trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich syntetyzowaniem w całość, na przykład podczas układania mozaiki według wzoru;

Trudności z wyodrębnianiem szczegółów różniących dwa obrazki, z odróżnianiem kształtów podobnych (np. figur geometrycznych, liter m–n, l–t–ł) lub identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. liter p–b–d).

Lateralizacja

Utrzymująca się oburęczność.

Orientacja

w

schemacie

ciała i

przestrzeni

Trudność z jednoczesnym wskazywaniem na sobie części ciała i określanie ich terminami: prawe- lewe.

Trudności z określeniem położenia przedmiotów względem siebie.

Pisanie liter i cyfr zwierciadlanie i/ lub zapisywanie wyrazów od strony prawej do lewej.

Orientacja

w czasie

Trudności w orientacji w czasie, np. z określaniem pory roku, dnia, godziny na zegarze.

Czytanie

Trudności w czytaniu:

- wolne tempo, prymitywna technika (głoskowanie lub sylabizowanie z wtórną syntezą słowa), ale mało błędów;

- bardzo szybko czyta, lecz popełnia przy tym wiele błędów;

- niewłaściwe i słabe rozumienie przeczytanego tekstu.

Pisanie

Trudności z opanowaniem poprawnej pisowni związane z opóźnieniem rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej: trudność z zapamiętaniem kształtu rzadziej występujących liter, o skomplikowanej strukturze (F, H, Ł, G); mylenie liter podobnych pod względem kształtu: l–t–ł, m–n; mylenie liter identycznych, lecz inaczej położonych
w przestrzeni: p–b–d; popełnianie błędów podczas przepisywania tekstów.

Trudności z opanowaniem poprawnej pisowni związane z opóźnieniem rozwoju spostrzegania słuchowego dźwięków mowy oraz opóźnieniem pamięci słuchowej i mowy: mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym fonetycznie (np. głoski z–s, w–f, d–t, k–g), trudności z

zapisywaniem zmiękczeń, mylenie głosek i–j, głosek nosowych ą–om, ę– en, nagminne opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter i sylab;

pisanie wyrazów bezsensownych;

bardzo nasilone trudności podczas pisania ze słuchu (dyktanda).

OBSZAR

DIAGNOZY

OBJAWY

Motoryka

duża

Obniżona sprawność ruchowa całego ciała: uczeń ma trudności z nauczeniem się jazdy na wrotkach, łyżwach, nartach oraz niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych i lekcjach w-f, np. może mieć trudności z wykonaniem ćwiczeń równoważnych, układów tanecznych jak i gimnastycznych.

Motoryka

mała

Obniżona sprawność ruchowa rąk: trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w czasie zajęć szkolnych np. podczas sklejania modeli, rysowania schematów.

Koordynacja

Wzrokowo -

ruchowa

Trudności z rzucaniem do celu i chwytaniem.

Uczeń brzydko i niechętnie rysuje, pisze mało czytelnie, zbyt mocno przyciska ołówek, długopis, ręka szybko się męczy, nie nadąża przepisywać tekst z tablicy, nie nadąża z wykonaniem prac pisemnych podczas sprawdzianów.

Funkcje

Słuchowo - językowe

Używanie niepoprawnych sformułowań pod względem gramatycznym.

Trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, opisujących stosunki przestrzenne: nad–pod, za–przed, wewnątrz–na zewnątrz.

Trudności z różnicowaniem podobnych głosek (z–s, b–p), myli wyrazy zbliżone fonetycznie.

Trudności w operowaniu na cząstkach fonologicznych.

Trudności z językami obcymi: problemy z zapamiętywaniem słówek, prawidłową wymową.

Trudności ze słuchaniem i z zapamiętywaniem instrukcji, poleceń, na przykład uczeń nie umie zapamiętać polecenia dłuższego lub bardziej złożonego, myli jego sens;

Trudności z szybkim przypominaniem sobie nazw, nazwisk, z właściwym używaniem wyrazów w odpowiednim znaczeniu, na przykład pomimo bogatego słownictwa uczeń ma trudność z przypominaniem znanych sobie nazw, wykazuje niepewność (wahanie, niezdecydowanie)
w stosowaniu odpowiedniego wyrazu.

Funkcje

wzrokowe

Trudności w przedmiotach szkolnych wymagających dobrej percepcji wzrokowej, spostrzegania przestrzeni i pamięci wzrokowej: przyroda -  zła orientacja na mapie; geometria – błędne rysunki i obliczenia; rysunek uproszczony, schematyczny.

A ponadto obserwuje się:

- mylenie znaków i symboli matematycznych takich jak „+” i „x”, znaki mniejszości i większości;

- problemy z figurami geometrycznymi (np. z dostrzeganiem figur w układach przestrzennych);

- trudności z interpretacją symboli i odczytywaniem tabel;

- mylenie kierunków lewo–prawo, góra–dół;

- trudności w starannym i prawidłowym zapisywaniu cyfr w

odpowiednich kolumnach;

Orientacja
w przestrzeni
i czasie

Zła orientacja na mapie, mylenie kierunków w przestrzeni.

Odczytywanie liczb od prawej do lewej,

Trudności z zapamiętywaniem terminów, dat w życiu codziennym.

Problemy z określeniem chronologii zdarzeń, datowaniem wydarzeń np. historycznych oraz z zapamiętywaniem dat.

Pamięć

i uwaga

Pamięć:

- ograniczona pamięć krótkoterminowa, co sprawia, że uczenie się faktów jest trudne;

- trudności w zapamiętywaniu definicji, słownictwa i list, wykazów, spisów (np. kolejność cyfr w numerze telefonicznym, lista zakupów);

- trudności w formułowaniu następstwa myśli w mowie, planowaniu i pisaniu wypracowań;

- przy udzielaniu odpowiedzi lub w swobodnych wypowiedziach pojawiają się trudności z odnalezieniu właściwego słowa;

- trudności w natychmiastowym odpowiadaniu na pytania;

- wolniejsze automatyzowanie się procesu uczenia się – nabywania umiejętności, sprawności;

- trudności w pamięciowym opanowaniu tabliczki mnożenia, alfabetu;

- trudności w zapamiętywaniu kolejności wykonywania czynności, na przykład układu gimnastycznego;

- trudności z zapamiętywaniem: wierszy, terminów;

- przekręcanie nazwisk i nazw.

Uwaga:

- trudności ze skupieniem uwagi przez dłuższy czas,

- w sytuacji stresu liczne błędy podczas pisania, które uczeń potrafi dostrzec dopiero po pewnym czasie, gdy skupi uwagę;

- trudności w robieniu więcej niż jednej rzeczy w danym czasie;

- nienadążanie w sytuacjach takich jak egzamin, test, klasówka.

Czytanie

Trudności w czytaniu:

- opóźnione tempo opanowania czytania w stosunku do rówieśników i dzieci o tym samym poziomie inteligencji;

- czytanie wolne, niedokładne i niepłynne;

- czytanie poprawne pod względem „technicznym”, ale bez zrozumienia;

- czytanie na głos bardzo nieporadne (powolne, liczne błędy, brak poprawnej intonacji, słabe rozumienie tekstu), wywołuje silny lęk;

- mylne odczytywanie wyrazów o podobnej budowie w języku ojczystym i obcym (np.: owoce – owce, parents – partners);

- odczytywanie wyrazów od tyłu (zwłaszcza krótkich wyrazów: od – do);

- niechęć do czytania;

Pisanie

Pisanie – poprawność ortograficzna (w języku ojczystym i obcym)

- zapisywanie wyrazu w różny sposób w tej samej pracy pisemnej;

- opuszczanie, dodawanie i przestawianie liter w wyrazach;

- opuszczanie, podwajanie sylab lub wyrazów;

- mylenie liter podobnych, na przykład: b-d-p-g, w-m-n-u, l-t-ł.

Pisanie – tworzenie tekstu:

- trudności z pisaniem wypracowań, bardzo wolne tempo tworzenia zdań i tekstu, który zazwyczaj liczy od kilku do kilkunastu zdań;

- trudności w poprawnym stosowaniu wyrazów;

- niezbyt liczne błędy gramatyczne;

- trudności z pisaniem w języku obcym, pomimo że język mówiony może nie sprawiać żadnych problemów;

- trudności ze zmianą stylu pisania (sporządzania notatek), aby dostosować się do wymagań różnych nauczycieli.

Pisanie – kaligrafia:

- odręczne pismo jest nierówne, niestaranne, mało czytelne;

- pisanie może być dla ucznia czynnością żmudną, mozolną,

wymagającą wielkiego wkładu wysiłku i pracowitości;

- wolne tempo pisania;

- szybkie męczenie się ręki;

- zbyt wolne przepisywanie z tablicy – dziecko nie nadąża z przepisywaniem, stąd braki w notatkach z lekcji (brakujące wyrazy lub całe linijki tekstu);

- trudności w szybkim sporządzaniu notatek podczas wykładu, gdyż dziecko nie potrafi słuchać i pisać jednocześnie.